Historia e terapisë së kupave​

Hixhama së bashku me akupunkturën përbëjnë bazën e terapisë holestike[1] ose alternative, terapi e cila ndryshe nga ajo konvencionale nuk përqendrohet vetëm në trupin fizik. Ajo e shikon qenien njerëzore si kombinim të pesë trupave:

– trupit fizik, i cili përfshin strukturat e muskujve dhe kockave, pëveç sistemeve të ndryshme funksionale dhe organeve, si zemra, mushkëritë dhe sistemi tretës;

– trupit biokimik, i cili ka të bëjë me të gjitha përbërjet kimike brenda organizmit, duke përfshirë të ushqyerit, enzimat dhe hormonet që sintetizohen dhe gjithashtu ambientin e tij, qoftë kur ndikohet nga ndotja e bartur dhe ajri, pluhuri, trupat e huaj ose faktorët e tjerë;

– trupit intelektual, që ka të bëjë me mendjen e njeriut. Mendja është qendra e mendimeve, forca shtytëse e veprimit dhe sjelljes. Ajo është qendra e intelektit, forca e zgjedhjes njerëzore. Trupi intelektual gjithashtu përfshin nënvetëdijen, nganjëherë e quajtur intuitë ose intelekt njerëzor;

– trupit emocional, i cili ka të bëjë me gjendjen psikologjike të njeriut, përgjigjet ndaj stresit, ndjenjat dhe intereaksionet me qeniet e tjera njerëzore, për një lidhje të ngushtë si me prindërit, bashkëshorten dhe fëmijët ose me shokët, fqinjët dhe kolegët ose me bashkëjetesën e njeriut me shoqërinë, shkallën e kooperimit, besimet humanitare dhe konceptin e vëllazërisë;

– trupit shpirtëror, shpirtit. Kjo është pjesa që ne zakonisht e neglizhojmë në rutinën ditore. Ky është trupi që na lidh me Krijuesin tonë të Plotfuqishëm dhe që e fiton energjinë e tij shtytëse drejpërdrejt nga kjo lodhje e shenjtë.

Është shënuar në librat e haditheve se përveç përdorimit të turbanit dhe misvakut, hixhama ishte një praktikë e çdo Pejgamberi (paqja dhe shpëtimi i Zotit qofshin mbi ta). Duke pasur parasysh se Kur’ani e thotë qartë se në çdo popull është dërguar një udhëzues dhe se të paktën 124 000 Pejgamberë (paqja qoftë mbi ta) janë dërguar në këtë botë, hixhama si trajtim aplikohet në të gjithë botën si rezultat i kësaj historie të gjatë përdorimi të vazhdueshëm. Në të vërtetë, tekstet historike dhe zbulimet arkeologjike në të gjithë botën dëshmojnë se pajisjet e hixhames janë gjendur në pllaka të lashta guri.

Dëshmia më e hershme historike e përdorimit të hixhames është nga egjiptianët e lashtë. Një nga tekstet më të vjetra të mjekësisë egjiptiane, i shkruar afërsisht në vitin 1550 para erës sonë, e përshkruan “hixhamen” si metodë që përdoret për ‘largimin e patogjenëve nga trupi’. Është e qartë se nxjerrja e gjakut konsiderohej si një ilaç për pothuajse çdo lloj sëmundjeje si dhe një mjet i rëndësishëm për të ruajtur shëndetin dhe jetën.

Hipokrati dhe Galeni ishin gjithashtu përkrahës të mëdhenj të hixhames. Në kohën e Hipokratit, hixhama ishte topologjike dhe nuk u përdor për sa i përket teorisë së 4 lëngjeve trupore. Nxjerrja e gjakut nga pikat e caktuara të trupit u përdor për trajtimin e sëmundjeve specifike. Galeni shpjegon se efekti kryesor për nxjerrjen e gjakut  është eliminimi i mbetjeve ose i gjakut të keq nga njëra pjesë e trupit në tjetrën. Qasja e tij u bazua në dy koncepte kyçe të Unanit, që mbizotëronin në atë kohë.

Së pari, që gjaku nuk qarkullonte mirë në trup dhe se ai eventualisht grumbullohet derisa “hiqet”.

Së dyti, koncepti i balancës së katër lëngjeve trupore (gjaku, gëlbaza, sfera e zezë dhe sfera e verdhë) ishin burim i shëndetit ose i sëmundjes, kurse hixhama përdorej për të sjellë ekuilibër ndërmjet këtyre lëngjeve trupore. Duke analizuar enët e gjakut të trupit, Galeni i prente pacientët e tij në zona të ndryshme; varësisht nga zona ku donin të trajtoheshin.

Në rajonin e Lindjes së Mesme kuptojmë se praktika e hixhames ishte e pranishme para ardhjes së Pejgamberit përfundimtar (paqja qoftë mbi të), i cili e inkurajoi dhe e përdori atë vetë në shumë raste.

Ibn Sina, mjek i njohur musliman, ka thënë: “Hixhama nuk është e preferuar në fillim apo në fund të muajit. Është e preferuar në mes të muajit, kur substancat (e trupit ose gjendjes fizike) grumbullohen dhe trazohen”.

Talmudi përfshinte rregullat për ditët kur mund të praktikonin hixhamen, ndërsa shkrimet e hershme të krishtera gjithashtu përshkruanin cilat ditë ishin më të mirat për terapinë e hixhames.

Sipas librit “Lingshu” (Boshti shpirtëror) dhe librit shoqërues “Su Wen” (Çështje të thjeshta), të shkruar në Lindje, hixhama dhe terapia e lagësht me kupa kanë qenë gjithmonë pjesë integrale të praktikave mjekësore dhe mbeten të tilla edhe sot e kësaj dite.
Teksti antik mjekësor kinez, i cili konsiderohet gjerësisht si teksti më i vjetër mjekësor në ekzistencë, “Nei Jing”, thotë se “nëse ka stagnim, së pari duhet të zgjidhet përmes hixhames përpara aplikimit të akupunkturës ose moxibustionit”.

Një tjetër libër mjekësor kinez i kohëve të lashta, me titull Su Wen, jep udhëzime të hollësishme në lidhje me shpimin që bëhet për heqjen e gjakut, por e ndalon kryerjen e një procedure të tillë në periudha të caktuara.

Tashmë në praktikën moderne është reduktuar përdorimi i bisturisë si një mjet për trajtimin e sëmundjeve kronike (përveç rasteve të trajtimit të shpërthimeve akute), kurse gjilpëra e hollë përdoret gjerësisht, duke mos qenë më e kufizuar vetëm te trajtimi i etheve të malaries apo te dhembjet e muskujve dhe të kyçeve.

Mjekësia Tradicionale Kineze si dhe mjekët e akupunkturës vazhdojnë ta përdorin akoma terapinë e gjakheqjes, ndonëse ajo gjen më shumë përdorim në Kinë sesa në Perëndim. Përdorimi më i paktë në Perëndim ndodh për shkak të shqetësimeve që kanë të bëjnë me infeksionin si dhe sikletit të përgjithshëm të njerëzve për të parë gjakun në një klinikë akupunkture.

Të dhënat tregojnë se vendasit e Amerikës Veriore kanë përdorur brirët e buallit për terapinë e kupave të lagështa. Brirët boshatiseshin dhe në majë u hapej një vrimë e vogël, nga ku personi që bënte kupa, e thithte ajrin për ta nxjerrë jashtë. Kështu, brenda bririt krijohej një boshllëk, nëpërmjet të cilit mundësohej tërheqja e gjakut nga prerjet e bëra më parë me anë të një brisku.
Ka të dhëna gjithashtu se brirët e buallit janë përdorur për të kryer hixhamen në periudhën e Perandorisë Babilonase/Asiriane, që pati një shtrirje territoriale nga Iraku deri në Mesdhe.
Metoda e heqjes së gjakut u përhap shumë gjatë mesjetës dhe çuditërisht u kthye në një praktikë të zakontë për berberët, të cilët ngulnin një “shtizë gjakheqjeje” jashtë dyqanit të tyre, si shenjë që tregonte se ata e ofronin një shërbim të tillë.